ต้นกระบองเพชร หรือเรียกว่า แคคตัส จะเป็นพืชอวบน้ำที่มีรูปร่างสวยงามและหลากหลาย เลี้ยงง่าย ทนต่อทุกสภาพแวดล้อม เลยทำให้ได้รับความนิยมในการที่จะตกแต่งสวนหรือปลูกใส่กระถางเล็ก ๆ ไว้ประดับบ้านและวางบนโต๊ะทำงาน แต่รู้หรือไม่ว่าต้นกระบองเพชรหรือแคคตัสที่คุณเลี้ยงอยู่เป็นต้นไม้มหัศจรรย์ที่มีความลับและประโยชน์มากมายเกิดคาดเลยล่ะ
1. มีมากกว่า 2,000 สายพันธุ์
ในกระบองเพชรถือเป็นพืชมีความหลากหลายทางสายพันธุ์อีกชนิดหนึ่ง ที่จะมีมากกว่า 2,000 สายพันธุ์ ซึ่งในแต่ละสายพันธู์ก็มีรูปร่างและขนาดต่างกันออกไป เช่น ต้นกระบองเพชรคัลเดราที่พบในแถบตะวันตกเฉียงใต้ของอเมริกาสูงกว่า 20 เมตร ในขณะที่กระบองเพชรสายพันธุ์รีบูเทียจากประเทศโบลิเวียและในอาร์เจนตินานั้นมีความสูงแค่ไม่กี่เซนติเมตรเท่านั้น
2. มีรากขนาดใหญ่
รากของต้นกระบองเพชรไม่ว่าจะสายพันธุ์เล็กหรือใหญ่ ต่างก็จะมีรากที่มีขนาดใหญ่และมีความแข็งแรง เนื่องจากพวกมันต้องใช้รากแทงลึกลงในดิน เพื่อที่จะดูดซึมและกักเก็บน้ำจากใต้ดิน
3. หนามมีพิษ
หนามของต้นกระบองเพชรที่พบทั่วไปมีขนาดเล็กและเรียวแหลม และหากถูกผิวหนังจะแค่รู้สึกเจ็บเล็กน้อย แต่หนามของกระบองเพชรบางสายพันธุ์นั้นมีพิษ เมื่อโดนผิวหนังอาจจะทำให้มีอาการปวดและเป็นหนองไปหลายวัน ถึงแม้ว่าจะเอาหนามออกจากผิวหนังแล้วก็ตาม
4. ออกดอกต่างเวลา
สีของดอกต้นกระบองเพชรมีหลากหลายขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ทั้งสีขาว เหลือง แดง ชมพู และม่วง อีกทั้งดอกของกระบองเพชรบางสายพันธุ์จะสามารถอยู่ได้หลายวัน และในขณะที่ดอกกระบองเพชรบางสายพันธุ์บานเช้า-เย็นร่วง บานเฉพาะตอนกลางคืน หรือบานเฉพาะตอนกลางวันเท่านั้น
5. ดอกจะส่งกลิ่นเหม็นเน่าเพื่อล่อแมลง
และเช่นเดียวกับดอกไม้ทั่ว ๆ ไป ดอกต้นกระบองเพชรจะผสมเกสรผ่านทางแมลงและนกฮัมมิ่งเบิร์ด โดยดอกต้นกระบองเพชรสีแดงบางชนิด จะส่งกลิ่นคล้ายเนื้อเน่าเพื่อล่อแมลงและนกให้เข้ามาหานั่นเอง
6. รากมีฤทธิ์กดประสาท
รากของต้นกระบองเพชรสายพันธุ์ปีโยเต (Peyote Cactus) ในสายพันธุ์ท้องถิ่นของเม็กซิโก ถูกนำไปใช้ในทางการแพทย์ในยุคก่อนการค้นพบของโคลัมบัส โดยจะใช้ในการผ่าตัด และเนื่องจากรากกระบองเพชรชนิดนี้มีฤทธิ์กดประสาท ช่วยระงับอาการเจ็บปวดได้
7. ผู้ช่วยชีวิตกลางทะเลทราย
ถึงแม้ว่าน้ำในลำต้นของต้นกระบองเพชรจะมีลักษณะเหนียวข้นและไม่ได้ใสสะอาดน่าดื่ม แต่ก็มีผู้พิสูจน์มาแล้วว่าสามารถดื่มได้ จะเป็นผู้ช่วยชีวิตสัตว์จากความกระหายในท้องทะเลทรายอันแห้งแล้งมาเยอะแล้ว
8. หนามใช้เย็บแผลได้
เนื่องจากหนามของต้นกระบองเพชรมีลักษณะเรียวแหลมและแข็งคล้ายกับเข็ม จึงจะสามารถนำไปเย็บแผลได้ แต่ทั้งนี้ต้องผ่านการฆ่าเชื้อก่อน ซึ่งการฆ่าเชื้อก็ทำได้โดยการวางบนถ่านหรือหินร้อน ๆ และนอกจากนั้นแล้วชนเผ่าในสมัยก่อนยังใช้หนามของกระบองเพชรในการสักอีกด้วย
9. เยียวยาบาดแผลให้ตนเอง
ต้นกระบองเพชรเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญของสัตว์หลายชนิด และถึงแม้ว่าจะมีการสร้างหนามเพื่อป้องกันแล้ว แต่ก็ยังโดนนกและแมลงตัวเล็ก ๆ กัดกินเนื้อและดูดน้ำ จะทำให้เกิดรอยขีดข่วนตามลำต้น แต่บาดแผลและรอยขีดข่วนจะหายได้เอง โดยกระบองเพชรจะสร้างเนื้อเยื่อไปแทนที่ส่วนที่แหว่งไป
10. อายุยืนกว่าร้อยปี
เนื่องจากต้นกระบองเพชรเป็นพืชทนร้อน เลยทำให้กระบองเพชรป่าสามารถอยู่ได้ถึง 100 ปี ในส่วนกระบองเพชรที่นิยมเลี้ยงกันนั้นก็มีอายุตั้งแต่ 10 ปีขึ้นไปเลยทีเดียวถ้าได้รับการดูแลที่ถูกต้อง แต่จะมีประสิทธิภาพในการรักษาบาดแผลจะลดลงเมื่อกระบองเพชรมีอายุมากขึ้น โดยรอยขีดข่วนจะอยู่กับกระบองเพชรนาน อาจจะทำให้ไม่ค่อยสวยเหมือนตอนกระบองเพชรยังอายุน้อย ๆ
